Kort en zakelijk, zo vertellen nieuwslezers over slecht nieuws aan de kijker die zijn televisie aanzet. Er niet om heen draaien is de beste manier, weet ook een arts of manager die slecht nieuws moet brengen. Maar troost bestaat ook, door het simpele feit dat de nieuwslezer jou aankijkt, contact met je zoekt. Experimenten met bijna echte nieuwsbots op de Amerikaanse televisie hebben gefaald: wij willen die echte boodschapper van vlees en bloed zien. 



Op de Beijerlandselaan in Rotterdam-Zuid zijn sinds 2011 boodschappers van slecht nieuws 24/7 aan het praten. In drie nissen, op een blinde muur van de Mediamarkt, alterneren portretten van nieuwslezers van over de hele wereld. Het is een kunstproject van het Centrum Beeldende Kunst en architectenbureau de Zwarte Hond, Beijerkoppen geheten, gemaakt door kunstenaars Toine Horvers en Paul Cox. Mediainstituut V2_ ontwierp de software die continu, wereldwijd, televisiekanalen afzoekt naar dat bekende beeld van een nieuwslezer achter een bureau. 



Zo wisselen die zacht glimlachende mensen elkaar voortdurend af – uit Nederland, Amerika, Singapore, Nigeria – ons vertellend over drie doden, of dertig, of driehonderd. De dood is ver weg en abstract, iets wat dit kunstwerk duidelijk maakt met zijn eindeloze brij van slecht nieuws, waardoor getallen en incidenten oplossen in een algehele zwarte kant van onze wereld. Die doden raken ons niet. Eerder voelen we een band met dat portret, een vertrouwd gezicht in de huiskamer, dat ons vertelt over leed en dat niet op ons te laten drukken door altijd opgewekt te eindigen met het weer of een geboorte in de dierentuin.



Om zulke portretten los te weken uit de huiskamer, waar ze familie van ons zijn geworden, en in het straatbeeld over te brengen, is nu vanzelfsprekender dan tien jaar geleden. Tv-kijken is geen privébezigheid meer. Digitale reclameschermen en narrowcasting vechten om de verslappende aandacht van hun op smartphones kijkende consumenten. Dit hightech kunstwerk paste in de ambities van het Centrum Beeldende Kunst dat graag drie grote kunstwerken op Zuid wilde realiseren: de tientallen glas-in-loodramen die in het gerenoveerde Pendrecht verhalen over de oorspronkelijke ontwerpgedachten van deze wederopbouwwijk, het internationaal bekroonde lichtkunstwerk Broken Light van Rudolf Teunissen, dat de gevels en stoepen beschijnt in de Katendrechtse Atjehstraat. Nummer drie in deze reeks zijn deze hedendaagse ornamentlijsten op de Beijerlandselaan. Want dat zijn het: ornamentlijsten, waar in Rotterdam kunstenaars sinds de townpainting van de jaren zeventig hebben gelobbied om deze oude reclameplekken in te vullen met kunst – schilderkunst, nu voor het eerst videokunst. 



Beijerkoppen gaat een ingewikkeld huwelijk aan met zijn omgeving. Het gaat in op de medialisering van de buitenruimte, terwijl het toch zichtbaar wil blijven als kunstwerk, een eigentijdse portrettengalerij. Rotterdam heeft een opmars gezien van ledscreens zoals op de metrostations: aanvankelijk bedoeld voor overheidsboodschappen en kunst, na een paar jaar steeds meer uitgevent voor commerciële doeleinden. Dat kunst op die manier commerciële boodschappen kan inmasseren, weten videokunstenaars die vooral in de VS op hun hoede zijn voor de belangen van shopping malls en marketeers. Ook Beijerkoppen kun je verwarren met reclame voor de Mediamarkt, wat het niet is, maar heeft ook als gevaar dat het de dupe wordt van de onverschilligheid waar het over verhaalt door het nieuws aaneen te rijgen. Tien doden, twintig, duizend – mensen kijken niet meer op. 



Het moge duidelijk zijn dat een werk als dit past in de culturele opwaardering van een gebied. Er zit een glanzend element aan openbare videokunst, high tech, een gevoel van vooruitgang, welvaart. Niet voor niets is in Nederland het grootste openbare kunstwerk bij de Zuidas een domein voor 'echte' kunstfilmpjes, omdat dit museale karakter bijdraagt aan de citybranding voor dit zakendistrict. De Beijerlandselaan in het harde Rotterdam-Zuid is minder glossy en Beijerkoppen is minder surrealistisch: het spreekt de internationale taal van deze straat die de perfecte omlijsting vormt voor dit kunstwerk – de dynamische wereld van het nieuws? Die is híér. 



Toen Noraly Beyer het kunstwerk onthulde in 2011, vertelde ze over het moment dat ze besloot haar loopbaan als nieuwslezer te beëindigen. Het is zwaar om steeds het leed van de wereld te vertellen, zonder te breken, want dat is aan de kijker thuis. Het is een bijna mythische rol die je op je moet nemen: de hedendaagse vertaling van de archetypische boodschappers die sinds de Griekse Oudheid traditioneel gedrieën komen. Alleen dragen deze drie intermediairs het tenue de ville, het zakelijke uniform in alle landen van onze geglobaliseerde planeet. Zo laat deze drievuldigheid het nieuws versmelten tot één schaduwkant van de wereld, nonstop orakelend voor een stad met een 24-uurseconomie, het moment met de eeuwigheid verenigend.

Sandra Smets 2013